ماهی کوی یا کپور گلگون 

به انواع تزئینی و پرورش یافتهٔ ماهی کپور که رنگارنگ باشند ماهی کوی یا کَپور زینتی گفته می‌شود. کوی‌ها بیشتر برای آراستن باغ‌ها در فضای باز و در استخرها و حوضچه‌های باغ‌ها نگهداری می‌شوند. این نوع ماهی در دهه ۱۸۲۰ از پرورش و اصلاح نژادی کپور معمولی به وجود آمد. کوی‌ها هنوز در ژاپن طرفداران فراوانی دارند و نماد عشق و دوستی خوانده می‌شوند. رنگ‌های کوی بسیار گوناگون می‌باشد، اما رایج‌ترین این رنگها سفید، قرمز، سیاه، زرد، آبی و خامه‌ای می‌باشند.تاریخ دقیق ورود این ماهی به کشور ایران مشخص نیست، ولی در دو دهه اخیر واردات و تولید ماهی کوی به ایران روند رو به رشدی داشته است.ماهی کوی از خانواده ی کپور سانان است و بر طبق عادت خانوادگیشان این موجودات پرخور همیشه درحال غذا خوردن هستند . زیستگاه اصلی ماهی کوی (Koi) به کشور سامورائی های ، ژاپن در آسیای مرکزی بر می گردد.

شناخت جنسیت ماهی کوی:

اگر ماهیان شما بالغ هستند شما به راحتی می توانید از روی شکل بدنی آنها جنسیتشان را تعیین کنید برای این کار ماهی ها را از آب خارج کرده ودر ظرفی مناسب قرار دهید از بالا به انها نگاه کنید بدن ماهی ماده از بالا گرد تر و عمیق تر دیده می شود در حالی که بدن ماهی نر کشیده تر است. البته ماهی کوی دارای برخی صفات جنسی دیگر نیز می باشد که فقط می‌توان آنها را در فصل تخم ریزی مشاهده نمود به طور مثال ظهور دانه‌های سفید رنگ و جوش مانند بر روی سر و آبشش ماهی و یا بیرون زدگی مجرای تخم ریزی ماهی ماده در فصل آمادگی برای تخم‌ریزی. همچنین جنسیت ماهی کوی نر را با یک نگاه به قسمت گود در میان باله‌ی پایین و مخرجی نیز می توان از ماهی ماده تشخیص داد. ماهی کوی ماده در هر بار تخم ریزی، حداقل حدود هزار تخم تولید می کنند.

نحوه بچه گیری از کوی ها :

زاد و ولد در ماهی های کوی یک پروسه تحصصی بوده و باید برای آن زمان کافی قرار داد، در اینجا سعی می‌شود چند نکته کلی در مورد راد ولد این گونه از ماهیان زینتی عنوان گردد. مراحل تکثیر در ماهی های کوی به صورت زیر است :
تعین زمان بلوغ: زمان بلوغ در ماهی نر و ماده متفاوت است در ماهی نر این زمان در حدود ۲-۳ سالگی در آب هوای معتدل است این در حالی است که ماهی ماده حداقل با فاصله ۶ ماه الی یک سال با ماهی نر بالغ می شود.
تخم‌ریزی طبیعی: در تخم ریزی طبیعی تمام فرایند تخم ریزی توسط ماهی ها و به صورت طبیعی و بدون دخالت انسان صورت می گیرد. در این روش ماهی نر و ماده ابتدا در سطح آب شروع به شنا می کنند و نر ماهی ماده را دنبال می کند. ماهی های کوی علاقه دارند که تخم ریزی را در مناطق کم عمق اب در بین ریشه یا برگ های ریخته شده از درختان انجام دهند.
تخم ریزی یا تخمگیری مصنوعی: تکثیر این ماهی به روش صنعتی همان طور که از نامش پیداست بر افزایش تعداد موالید تمرکز دارد. برای تکثیر آن به روش صنعتی روش های متنوعی وجود دارد که در تمامی آنها تعداد بچه ماهی های بدست آمده به شکل قابل توجهی بیشتر از دیگر روش های سنتی است.

نحوه غذا دهی به ماهی کوی:

کوی ها گاهی اوقات به خاطر دهان بزرگی که دارند ماهیان کوچک تر از خود را می بلعند، اما ذاتا گوشتخوار نمی باشند. اگر آن ها را خوب تربیت کرده باشید و عادت دهید می توانید حتی با استفاده از دست و شیشه شیر بچه نیز آن ها را تغذیه کنید. گرانول و امثال آن و حتی سبزیجاتی نظیر کاهو، اسفناج، نخود فرنگی پوست کنده و برگ چغندر نیز می تواند رژیم غذایی گیاهی مناسبی برای این نوع ماهی باشد.

نگهداری کوی ها: ماهی کوی یک ماهی آرام و صلح جو و البته همیشه گرسنه می باشد. آن ها را معمولا در آکواریوم های بسیار بزرگ ، حوضچه ها ، استخر ها و مرداب های مصنوعی که با گیاهان مردابی نظیر نخل، نیلوفر و کاهوی آبی تزئیین گشته اند نگهداری می کنند. این ماهی دارای رشد سریع و دردسر ساز می باشد و افراد مبتدی نباید اقدام به نگهداری از آن ها کنند. هرچند ماهی کوی نوعی از ماهی ها است که برای نگهداری در برکه ها به وجود آمده است ، اما کمبود فضا در خانه های امروزی باعث شده است که به سرعت این ماهیان دوست داشتنی جای خود را در آکواریوم ها نیز باز کنند و حتی نژاد هایی نیز برای نگهداری در آکواریوم ها پرورش یابند.
ماهی کوی نیاز به فضای زیاد برای شنا دارد ، بنابر این باید آکواریومی را که برای ان انتخاب می کنید به اندازه ای باشد که ماهی بتواند به راحتی در آن شنا کند. برای نگه داری از این ماهی در آکواریوم بهتر است کوچکترین کوی های اتنخاب شوند تا بتوانید مدت طولانی تری از زیبایی آن ها در آکواریوم خود استفاده نمایید.

نکات لازم برای نگهداری و پرورش ماهی کوی

۱. انتخاب ماهی مولد مناسب 

اولین و مهم‌ترین نکته برای پرورش هر نوع ماهی، انتخاب صحیح ماهیان مولد است. چرا که اگر ماهی‌های مولد مناسبی برای پرورش و تکثیر ماهی کوی انتخاب نشود، به طور حتم نتیجه کار نه تنها رضایت بخش نخواهد بود بلکه ممکن است باعث بوجود امدن ضرر‌های اقتصادی نیز شود. برای این منظور باید موارد مهمی مانند، سلامت کلی، تشخیص نر و ماده بودن، فرم و شکل بدن، خلوص نژادی و … را درباره ماهی مورد بررسی قرار داد.

۲. حمل صحیح ماهی‌های مولد به محل مخصوص

به منظور تخم ریزی و تکثیر ماهی کوی، پس از انتخاب ماهی‌های مولد مناسب باید آن‌ها را به محل مخصوص مولدین انتقال داد. باید به این نکته توجه کرد که جابجایی ماهی‌های مولد به ویژه ماهیان ماده‌ای که تخمدان‌های کاملا رشد یافته‌ای دارند از حساسیت خاصی برخوردار است و نیاز به توجه زیادی دارد. برای این کار می‌توان از پلاستیک‌های بزرگ و هم سایز ماهی، تور ماهی گیری یا جعبه‌های برزنتی و در مدت زمان کوتاه استفاده کرد.

۳. استفاده از هورمون‌ها برای پرورش بهتر 

از جمله مواد هورمونی که امروزه برای نگهداری و پرورش ماهی کوی مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌توان به عصاره غده هیپوفیز ماهی کپور اشاره کرد. مقدار دوز لازم برای تزریق در ماهی‌های ماده مولد حدود ۴ الی ۵.۳ میلی گرم عصاره خشک این ماده به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است؛ که این میزان را باید در دو دفعه و با فاصله ۱۲ ساعت تزریق کرد. همچنین یکی دیگر از جدیدترین مواد برای این منظور، هورمون آزاد کننده گنادوتروپین بوده که معمولاً دستور استفاده از آن بر روی بسته‌ها این ماده هورمونی موجود است.

۴. فراهم کردن فضای لازم 

برای نگهداری و پرورش ماهی کوی به فضای نسبتاً زیادی نیاز است؛ بنابراین استخر یا آکواریومی که برای این نوع ماهی انتخاب می‌شود باید متناسب با اندازه ماهی باشد. توجه کنید که در صورتی که قصد پرورش ماهی کوی را در آکواریوم دارید، بهتر است که کوچکترین اندازه ماهی را انتخاب کنید تا بدین ترتیب ماهی فضای کافی برای شنا کردن در اختیار داشته باشد و نیز بتوانید مدت زمان بیشتری را از داشتن این ماهی زیبا لذت ببرید.

۵. نور دهی مناسب 

یکی از عوامل بسیار مهم در ثابت ماندن رنگ کوی‌ها در اکواریوم، نور دهی مناسب برای آن‌ها است. چرا که در صورت عدم نوردهی مناسب، پس از مدتی رنگ ماهی‌های کوی شفافیت خود را از دست خواهند داد و کم رنگ خواهد شد. بهترین حالت برای نوردهی آکواریوم مربوط به کوی‌ها، ترکیبی از دو رنگ نور سفید و قرمز است. این حالت تمام نیاز نوری این نوع ماهی و حتی گیاهان آبزی داخل آکواریوم را نیز براورده خواهد کرد.

۶.  استفاده از گیاهان آبزی 

شما می‌توانید فضای زندگی این نوع ماهی را با کاشتن گیاهان اکواریومی به فضای برکه‌های کوی نزدیک کنید. البته با توجه به اینکه ماهی‌های کوی، بیشتر گیاهان اکواریومی را با اشتها می‌خورند باید در انتخاب گیاه دقت کرد. برای این منظور بهترین و در دسترس‌ترین گیاه می‌تواند گیاه کریپتون باشد، چرا که کوی‌ها هم علاقه‌ای به خوردن این گیاه ندارند.

۷. استفاده از درب شیشه‌ای برای آکواریوم

طبق بررسی‌های به عمل آمده ماهی کوی که در آکواریوم زندگی می‌کند از استرس بالایی برخوردار است. به دلیل احتمال آنکه به طور ناگهانی از اکواریوم به بیرون بپرد، بسیار بالاست. برای جلوگیری از این موضوع و پیشگیری از به وجود آمدن تلفات در میان آن‌ها بهتر است از درب شیشه‌ای برای اکواریوم استفاده شود.

۸. استفاده از غذا‌های مفید 

از جمله غذا‌های مناسب و مفید برای ماهی کوی می‌توان به لاشه حشرات، کرم مرده یا خشک شده و عدس اشاره کرد. همچنین میزان دفعات غذا برای آن‌ها ۲ بار در هفته است. این نوع ماهی‌ها اشتها و علاقه بسیار زیادی برای خوردن انواع میوه‌ها مانند پرتقال و هندوانه دارند. به همین منظور می‌توان برش نازکی از این میوه‌ها را در آب آن‌ها انداخت. توجه داشته باشید که زمان هضم غذا در این ماهی‌ها بسیار کم است؛ به همین علت در صورت کم دادن غذا ممکن است این ماهی‌ها به خوردن مواد زائد در آب روی آورده و مسموم شوند.

همانگونه که اشاره شد ماهی کوی از جمله ماهی‌های پر استرس است بنابراین محیط اطراف آن نباید پر سر و صدا باشد. نتیجه ایجاد استرس در این ماهی‌ها، کاهش اشتها و ابتلا به بیماری‌های مختلف است.

۱۰. اطمینان یافتن از سلامت ماهی

یکی از موارد مهم برای نگهداری و پرورش ماهی کوی، چکاپ هفتگی این ماهی است. چکاپ به این صورت است که ابتدا به مدت ۲۴ ساعت باید به ماهی غذا داده نشود. سپس ۱۵ دقیقه یکبار در حدود یک قاشق مربا خوری غذای مخصوص کوی را در آب ریخته شود. اگر با ۴ بار تکرار این عمل، ماهی کوی همه غذا‌ها را خورد سالم است و در غیر این صورت بیمار بوده و نیاز به درمان دارد.

۱۱. تنظیم دمای مناسب 

این نوع از ماهی‌ها به طور معمول دو فصل سرد و گرم را در برکه‌ها تجربه می‌کنند ولی در صورت نگهداری و پرورش ماهی کوی در آکواریوم‌ها دما‌ی آب برای آن‌ها باید همیشه ثابت بماند و نیازی به تغییر دما در فصل زمستان وجود ندارد.

نژاد های مختلف ماهی کوی

گوست کوی : طوسی و با سبیل بزرگ

کوهاکو

کیکوسویی : سفید با خال های قرمز و…

جالب است بدانید که  زمان لازم جهت هضم  غذاهای خورده شده برای کوی ها خیلی کم است به همین دلیل آنها غذای زیادی مصرف می کنند و اگر در آکواریوم یا استخر های کف سنگ دار غذای کم بدهید با خوردن مواد زائد اب مسموم می شوند ولی اگر کوی شما کم غذا شده ، باید بدانید  که دلیل این کاهش اشتها استرس است و مواظب رفتارتان باشید و در مکانی که کوی قرار دارد‌ هرگز سر و صدای زیاد ایجاد نکنید . چون کوی در اثر استرس بیماری ای می گیرد که فقط با دارو و درمان خوب می شود

انواع نژاد ماهی کوی

کلا انواع کوی به ۴ دسته ی ( فلس ، فلس چرمی ، فلس درشت و پوست چرمی ) تقسیم می شوند

• اوتسوری ها که شامل ( شیرو ، های ، کی اتسوری )
• تانچو
• کوهاکو
• شوا سانشوکو
• آساگی
• شوسویی
• ماتسوبا
• پلاتینوم اوگون
• کوجاکو
• هاریواک
• کیکوسوی
• کومونریائو
• بنی کومونریائو
• چاگوی
• سوراگوی
• اوچیبا شیگوری
• گورومو
• گوشیکی
• کیکوکوریو
• کین کیکوکوریو
• گوست کوی

که معروفترین آنها در بازار ، کوهاکو ، اتسوری ، کوجاکو ، شوا شوسویی ، کیکوسویی ، تانچو و اوگون می باشند .

لازم به ذکر است که بگویم ، با توجه به تحرک زیاد و کثیف کاری های کوی باید اکواریوم حداقل ۱۰۰ لیتر اب داشته باشد .

با توجه به اطلاعات جمع آوری شده زیستگاه اولیه این ماهی در آسیای مرگزی بوده وکشاورزان از این ماهی را برای انگل زدایی شالیزار ها استفاده می کردند . بدین صورت که آنها را آب های کم عمق شالیزارها رها کرده تا  انگل ها و کرمهای زیر ساقه های برنج را بخورند .

نکات پایانی برای نگهداری و پرورش ماهی کوی

• یکی از نکات مهم در پرورش این نوع ماهی این است که هیچ گاه نباید حلزون آکواریومرا کنار ماهی کوی قرار دهید، زیرا ماهی کوی آن را می‌بلعد.
• این نوع ماهی در اکواریوم‌ها زیاد غذا می‌خورد و در نتیجه به سرعت آب را کثیف می‌کنند و به دلیل با توجه به مقدار فضای اکواریوم باید نسبت به تعویض آب آن به طور مرتب اقدام کرد.
• نکته جالب درباره ماهی کوی این است که رنگ کوی باله بلند به نور آکواریوم بستگی دارد.