آکواریوم گیاهی/Plant aquarium

ابعاد مناسب آکواریوم

ابعاد مناسب یک تانک شیشه ای بسته به فضایی که شما دارید تعریف می‌شود. بهتر است که در کل، آکواریوم را تا آنجا که ممکن است بزرگتر بسازید، چونکه محیط های کوچک آکواریومی سریعتر آلوده می شوند و از آنها باید مراقبت بیشتری کرد. ولی به طور کل، طول آکواریوم را بسته به فضایی که دارید، عرض آن را حد اقل 40 سانتیمتر و بیشتر و ارتفاع را کمتر از 60 سانتیمتر در نظر بگیرید چونکه عرض کم آکواریوم دست شما را در عمق دادن به طراحی داخل آکواریوم می بندد و ارتفاع بالای 60 سانتیمتر، دسترسی شما به کف آکواریوم را دشوار می‌سازد و باعث می شود نتوانید به خوبی به آکواریومتان رسیدگی کنید و زود از آن دل زده شوید. تعدادی از سایزها بعنوان سایزهای استاندارد معرفی شده اند و اصولا کار کردن در این ابعاد راحت تر میباشد ولی بسیاری از افراد حرفه ای با توجه به ایده وطرحی خاص اکواریوم هایی با ابعاد غیر معمول را مورد استفاده قرار میدهند بعنوان مثال افرادی که علاقمند به سبک تایوانی و یا طبیعی دارند در بعضی موارد اکواریومهایی را که عرض بیشتری نسبت به ارتفاع دارند مورد استفاده قرار میدهند.

بستر آکواریوم گیاهی

بستر محلی برای رشد ریشه گیاهان، تامین کننده مواد غذایی مورد نیاز آنها و نیز بخشی موثر در زیبایی بصری آکواریوم است. بسیاری از گیاهان برای رشد نیازمند بستری مناسب هستند که علاوه بر عاری بودن از آهک و داشتن خاصیت اسیدی دارای مواد مغذی از جمله آهن، منگنز، پتاسیم و… باشند، چرا که کمبود این مواد در آکواریوم باعث از بین رفتن گیاهان خواهد شد. بسترهای مختلفی در فروشگاه های آکواریومی موجود می باشد که اصولا با یک روش خاص ساخته شده اند  اساس انواع بسترها خاک رس لاتریت است که با افزودن مواد دیگر مانند خاک پیت و خاکسترهای اتشفشانی در دمایی خاص پخته میشوند و تفاوت انواع خاکها در ترکیبات افزودنی ودمای پخت انها میشود .

سوالات زیادی در مورد طول عمر و کیفیت انواع بسترها مطرح میشود و لازم میدانم در این فرصت به این سوالات پاسخ داده شود.

انواع بسترها با توجه به دمای پخت متفاوت که برای تولید بسترها استفاده میشود دارای سختی فیزیکی متفاوتی هستند و در مجموع به مرور زمان خرد شده و به ذرات ریز تر تبدیل میشوند که همین امر باعث میشود که مواد غذایی موجود در انها به مرور در آب آزاد شود. بعلاوه رشد ریشه ها نیز باعث خرد شدن گرانولهای بستر میشود که این امر بسیار مهم است . با توجه به این مطلب که بخش زیادی از مواد موجود در بسترها ترکیبات آلی میباشند دماهای بالاتر و یا زمان پخت بالاتر باعث تجزیه شدن مواد غذایی موجود در انها شده و هرچند بستر دیرتر خرد میشود ولی از نظر مواد غذایی ضعیف تر میشود .نکته مهم دیگر کیفیت مواد مورد استفاده در بسترها میباشد. مواد تشکیل دهنده اصلی بسترها خاک رس، خاکستر اتشفشانی، پیتموس و بافرها میباشند و در نتیجه بغیر از فرایند مورد استفاده برای تولید نوع مواد اولیه نیز بسیار مهم است . تجربه چندساله ما در استفاده از بسترهای متفاوت تاییدی برای مطالب ذکر شده میباشد .

بسترهای اکواریومی اواین بار توسط شرکت ADA مورد استفاده قرار گرفت و بعد از چند سال سایر برندها نیز اقدام به تولید بسترهای مشابه کردند که بیشتر آنها در ژاپن تولید میشوند به دلیل وجود کارخانجات پیشرفته و مواد اولیه مرغوب.

بسترهای اکواریومی مدرن قابلیت اسیدی کردن اب و کم کردن سختی را دارا هستند و توانایی انها در کنترل این فاکتورها نیز بسیار مهم میباشد و توصیه ما به شما دوستان استفاده از برندهای معتبر و با تجربه است.

شرکتهای متفاوت دستورالعمل های متفاوتی را برای استفاده از بسترها داشته و به علاقمندان توصیه میکنند. بعنوان مثال شرکت ADA پاور سند اسپشیال، باکتر 100، کلیر سوپر و تورمالین بی سی را بعنوان افزودنیهای استاندارد در بستر به علاقمندان معرفی میکند و یا شرکت تروپیکا پلنت گرو سابستریت را تولید میکند ولی این بدان معنا نیست که بدون انها بسترها قابل استفاده نیستند و افزودن این ترکیبات باعث بهبود شرایط بستر و طول عمر بستر میشود.

سیستم فیلتراسیون :

برای رشد خوب گیاهان در آکواریوم شما، تمیز بودن آب بسیار مهم است. غبار و بقایای ته نشین شده بر روی سطح برگ ها، باعث بسته شدن منافذ گیاه می شود. به همین جهت فیلتراسیون از مهمترین نکات در نگهداری آکواریوم شماست. سیستم های فیلتراسیون مختلفی از جمله فیلتر های داخلی، تاپ فیلترها، فیلترهای سطلی و سامپ و … وجود دارد. مهم این است که بدانید فیلتر سه وظیفه در داخل آکواریوم برعهده دارد که یکی تصفیه مکانیکی (شفاف کردن ظاهری آب آکواریوم) و تصفیه شیمیایی (حذف مواد مضر نیتروژن دار بوسیله باکتری های مفید) و دیگری تولید باکتریهای مفید جهت تصفیه شیمیایی است. حال اینکه انجام این اعمال توسط چه نوع فیلتری صورت گیرد تفاوت زیادی ندارد. البته در آکواریوم های گیاهی توصیه می شود از فیلتر سطلی با قدرت مناسب استفاده شود. حجم گردش آب مناسب برای یک فیلتر بر اساس حجم تانک شما باید طوری باشد که 6 تا 8  بار در ساعت کل آب آکواریوم را فیلتر کند.

علاوه بر اسفنجها که تصفیه مکانیکی و هم در تصفیه شیمیایی نقش دارند سایر مواد داخل فیلتر (مدیا) عمدتاً کارایی بیولوژیکی دارند و در رشد و تکثیر باکتری های مفید و تصفیه شیمیایی آب دخیل هستند. سرامیکهای طبیعی و مصنوعی و بایو بال ها مواد توپی شکل و استوانه ای شکل با مارک های مختلفی هستند که برای هر نوع آکواریومی (خصوصاً آکواریوم های گیاهی) فضایی برای تشکیل کلونی باکتری ها ایجاد میکنند. کربن یا ذغال اکتیو و مواد جذب کننده دیگر با جذب فسفات، نیترات و رنگ و بو از جمله مدیاهای مرسوم هستند. در آکواریوم های گیاهی، از کربن اکتیو جز در مواردی خاص، استفاده نمی شود. بالا رفتن و به هم خوردن تعادل میان نیترات و فسفات (معمولاً باید نیترات کمتر از فسفات باشد) باعث رشد جلبک های ناخواسته خواهد شد که این مساله مطلوبی نیست. ضمناً در صورت نداشتن جریان و چرخش ملایم و کافی در داخل تانک می بایست از موج سازها استفاده شود تا از رشد جلبک های پرزی شکل سیاه در نوک برگ ها و رو سنگ و چوب داخل آب جلوگیری شود.

یک سیستم فیلتراسیون مناسب برای آکواریوم های آب شیرین، میبایست امکان رشد و تکثیر باکتری های مفید را فراهم کند تا آب از لایه های مختلف عبور کرده و فیلتراسیون مکانیکی و بیولوژیکی در ان انجام شود. در آکواریوم های گیاهی سیستم فیلتراسیون با فیلتر سطلی بهتر است چونکه تمیز کردن آن دردسر کمتری دارد و فضای داخلی آکواریوم را اشغال نمیکند و گردش اب مطلوب تری ایجاد میکند.

فیلترهای سطلی حجم مناسبی برای مدیاها و پدهای نظافتی دارا میباشند که این امر کمک زیادی به فیلتراسیون اکواریوم میکند وبه دلیل عدم وجود تلاطم مانع از هدر رفت دی اکسید کربن میشود .بعلاوه امکان اتصال چربی گیر و یا راکتورهای دی اکسید کربن به فیلترهای سطلی نیز وجود دارد که بسیار با اهمیت است. خرید فیلتر سطلی از نظر کارایی، حجم مناسب گردش اب و اتصالات مناسب کاربردی، بسیار با اهمیت است.

فیلتر اسمز معکوس (RO)

در آکواریوم گیاهی استفاده از فیلتر اسمز معکوس (RO) بسیار مرسوم است چونکه آب تصفیه شده از طریق این فیلتر کمترین سختی و رسوبات را دارد. آب شهری به خاطر رسوبات و سختی نسبتاً بالا مناسب استفاده در آکواریوم های گیاهی نیست و بهتر است بخش زیادی از آب داخل آکواریوم را با استفاده از فیلترهای اسمز معکوس که در منازل برای تهیه آب شرب به کار می‌روند، تأمین کنیم. برای تست کیفیت آب خروجی از این فیلترها می توان از قلم سنجش ذرات محلول(TDS سنج)، دستگاه یا محلول سنجش اسیدیته آب(pH متر) و سایر ابزار و محلولهای تست آب استفاده کرد. در نظر داشته باشید که آب خروجی از این فیلترها فاقد برخی عناصر و مواد موجود در آب شهری هستند که برای رشد گیاهان ضروری است.

بعلاوه اب های اسمز معکوس با سختی صفر فاقد سیستم بافری میباشند که اصلا خوب نیست و باید میزان سختی اب با استفاده از بافرها وافزاینده های سختی تنظیم شود تا از نوسانات شدید اسیدیته جلوگیری شود و مواد معدنی مفید به اب باز گرداننده شود .از جمله افزاینده های مناسب به اب های حاصل از اسمز معکوس میتوان به مینرالیز اکوا ویترو و اکوییلیبریوم سیچم اشاره کرد .

نور و روشنایی آکواریوم های گیاهی

نور یکی از مهمترین پارامترهایی رشد و سلامت در آکواریوم های گیاهی است. با وجود انتخاب های گسترده ای که برای روشنایی آکواریوم وجود دارد، انتخاب یک روشنایی مناسب میتواند بسیار گیج کننده باشد اما در ادامه به تعدادی از نکات قابل توجه اشاره خواهیم کرد تا نکات مبهم این موضوع برای شما کاهش یابد. هر چند که ممکن است، استفاده از نور لامپ های مهتابی معمولی یا لامپ های کم مصرف، برای برخی از گیاهان پاسخگو باشد ولی برای داشتن یک آکواریوم گیاهی حرفه ای نیاز به نورهایی با طیف و توان مشخص و استاندارد دارید.

امروزه لامپهای تی 5 مناسبترین وبهترین انتخاب برای اکواریومهای گیاهی میباشند که از خانواده لامپهای کامپکت فلورسنت هستند، لامپهای اف پی ال و کم مصرف نیز از خانواده لامپهای کامپکت فلورسنت هستند اما کارخانجات تولید لامپهای اکواریوم گیاهی تمایل کمتری به تولید انها دارند و کمتر در بازار یافت میشوند.. در این بین لامپهای متال نیز وجود دارند که در واقع میتوانند بهترین نوع نور برای گیاهان باشند ولی با توجه به مصرف برق زیاد تمایل به استفاده از آنها در سالهای اخیر بسیار کم شده است.

تا اینجا به انواع لامپهای موجود اشاره شد و در ادامه نکاتی تخصصی در مورد نورها گفته خواهد شد که شمارا در انتخاب نور مناسب کمک خواهد کرد.قبل از هر چیز سه فاکتور اصلی در انتخاب نور را شرح میدهم.

کلوین : در اصل بیانگر رنگ نور تابشی میباشد و لزوما مناسب بودن نور را تایید نمیکند و بیشتر جنبه بصری دارد. به تصاویر زیر دقت کنید.

CRI: که بیانگر میزان پیوسته بودن نور است نشان میدهد که یک نور به چه میزان در ناحیه مورد نظر شباهت به نور خورشید را دارا میباشد و دارای اهمیت زیادی نمیباشد زیرا گیاهان برای فتوسنتز به تمام طول موجهای نور نیاز ندارند و فقط نواحی خاصی را جذب میکنند.

:PAR   در واقع فاکتور مهم وبا اهمیت در اکواریوم پار نور میباشد که بیانگر طول موجهای متمرکز در منبع نور است در واقع کلروفیلها فقط نواحی خاصی از نور را جذب میکند که بیشتر در ناحیه نامرئی هستند بنابراین نمیتوان با نگاه کردن به لامپها و رنگ انها از کیفیت  انها مطلع شد در ادامه نمودار پار یک لامپ استاندارد و نواحی جدب کلروفیلا را میبینید.

مدت زمان نوردهی برای یک آکواریوم گیاهی حدود 8 ساعت در روز میباشد. مدت زمان نوردهی میتواند از 6 ساعت شروع شده وبا گذشت زمان افزایش یابد. اضافه کردن یک تایمر به سیستم نور با هدف منظم بودن زمان نوردهی نتیجه بهتری را در پی خواهد داشت. توصیه ما برای آکواریوم تازه راه اندازی شده مدت زمان 6 ساعت نور دهی در ماه اول، 7 ساعت در ماه دوم و 8 ساعت از ماه دوم به بعد است.لازم است بدانید برای شروع فتوسنتز هر گیاهی نیاز به مدت زمان خاصی برای نوردهی دارد و در صورتی که مدت زمان نوردهی کوتاه تر از زمان مورد نیاز گیاه باشد گیاه رشد نخواهد کرد.

سایت مرجع: THE AQUARIUM GUIDE