آرتمیا/artemia

آرتمیا یا میگوی آب شور (Brineshrimp Artemia) جزء موجودات ریز دریایی از شاخه بند پایان، رده سخت پوستان و زیر رده آبشش پایان است که امروزه به عنوان یک غذای زنده ارزشمند برای تغذیه بسیاری از ماهیان پرورشی، میگو و انواع ماهیان تزیینی بویژه در مراحل حساس لاروی در سطح وسیعی در جهان به کار برده می‌شود.

ناپلیوس (Nauplious) آرتمیا، غذای زنده ارزشمندی برای تغذیه لارو ماهی، سخت پوستان و صدف‌داران می‌باشد. توانایی ویژه آرتمیا در تشکیل جنین‌های گاسترولایی به نام سیست، آن را به عنوان یک منبع غذایی آسان و بی دردسر مطرح ساخته است. سیست آرتمیا را می توان در شرایط سرما و خشک به مدت طولانی نگهداری نمود. در مواقع لزوم میتوان مقداری از سیست را از سردخانه خارج و با ایجاد شرایط انکوباسیونی، نوزاد خارج شده از تخم را مورد تغذیه آبزیان مختلف قرار داد. آرتمیا یک موجود فیلتر کننده غیر انتخابی است و ذرات غذایی کمتر از ۵۰ میکرون که شامل باکتریها، فیتو پلانکتونهای کوچک و تک سلولی هستند را مورد تغذیه قرار می‌دهد.

آن دسته از پست لاروهای میگو یا بچه ماهیانی که در مراحل شروع تغذیه‌ای‌شان از ناپلیوس آرتمیا تغذیه می‌کنند، باعث افزایش تولید، بالا رفتن درصد بقاء، سرزندگی و نشاط بیشتر، تنوع رنگی در نزد ماهیان آکواریومی، و به‌ویژه مقاومت آنها در برابر شرایط نامساعد محیطی و عوامل بیماری‌زا می‌شوند.

دریاچه ارومیه از مهمترین زیستگاه‌های آرتمیا در ایران می‌باشد که با توجه به ویژگی‌های خاص آرتمیای ساکن آن، آرتمیا ارومیانا (Artemia urmiana) نامگذاری شده است. علاوه بر دریاچه ارومیه، در سایر نقاط ایران از جمله دریاچه شورابیل اردبیل، آبگیرهای اینچه و شور در گرگان و گلستان، آبگیرهای حاشیه ای قم، مسجد سلیمان، خوزستان، دریاچه جازموریان کرمان، دریاچه‌های پریشان و مهارلو در فارس، مرداب گاو خونی در یزد، منطقه میقان اراک و… نیز وجود دارد.

اهمیت اقتصادی و درآمد پرورش آرتمیا

آرتمیا به عنوان غذا در مزارع پرورش ماهی و میگو استفاده می‌شود. غذاهای مصنوعی با تنوع فراوان که برای تغذیه آبزیان مختلف به کار می‌روند به تنهایی قادر به تأمین نیازمندی‌های غذایی آبزیان پرورشی نیستند، در حالیکه استفاده از غذای زنده بویژه آرتمیا در تغذیه آبزیان پرورشی ماهیان تزئینی به دلایل زیر اهمیت فراوانی دارد:
ماهیان زینتی گرایش به غذاهایی دارند که درمحیط طبیعی آنها یافت می‌شوند و برخی از آنها مانند ماهیان آکواریومی تخم‌گذار فقط از غذاهای زنده و طبیعی استفاده می‌کنند.
هضم و جذب غذاهای طبیعی آسانتر بوده و علاوه بر اینکه بر هضم و جذب غذاهای کنسانتره کمک می‌نماید، نیازهای اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب ضروری و مواد معدنی را به خوبی تأمین کرده و زمینه تجربه شکار را برای بچه ماهیان فراهم می‌کند.

مصرف غذای زنده موجب افزایش مقاومت نوزاد ماهی در برابر عوامل بیماریزا و شرایط نامساعد می‌گردد.
استفاده از آرتمیا به عنوان حامل مواد ضروری مثل واکسن‌ها، اسیدهای چرب ضروری، داروها و… برای آبزیان مطرح می‌باشد.
آرتمیا به عنوان غذای زنده باعث رشد کافی اندامهای جنسی و تسریع در رسیدگی جنسی و افزایش قدرت تولید مثلی می‌گردد.
استفاده از آرتمیا در تغذیه، باعث تنوع رنگی در نزد ماهیان آکواریمی می‌شود.

از هر هکتار پرورش آرتمیا گاهی تا ۱۰۰ میلیون تومان هم می‌توان بدست آورد اما این عدد یک مقدار تقریبی است و کاملا بستگی به پرورش‌دهنده دارد.

اشکال مورد استفاده در آبزیان

1. سیست آرتمیا که بعد از ایجاد مراحل انکوباسیونی و تولید ناپلیوس، ناپلی تازه تفریخ شده مورد استفاده پست لارو میگو، بچه ماهیان آکواریومی و دیگر آبزیان قرار می‌گیرد.
2. سیست‌های کپسول زدایی شده که مستقیما برای تغذیه انواع آبزیان بویژه ماهیان تزئینی کاربرد دارد.
3. مراحل مختلف زندگی آرتمیا شامل: متا ناپلی، آرتمیای جوان، بالغ هر کدام جداگانه یا با هم می‌تواند مورد استفاده آبزیان قرار گیرد.
4. آرتمیای منجمد و پودر یا پولکی آرتمیا، هم به طور مستقیم مورد تغذیه آبزیان قرار می‌گیرد و هم در ترکیب جیره غذایی آنها می‌تواند لحاظ شود.
5. انسایل آرتمیا (Ensile) یا ترشی آرتمیا که قبل از استفاده بایستی چندین بار با الک های ۱۰۰ تا ۲۰۰ میکرونی شستشو شوند تا میزان اسیدیته آن از بین برود و در حد pH خنثی در آید و سپس مورد استفاده قرار گیرد.

آرتمیا در انواع گوناگون دارای میزان پروتئین و فیبر متفاوت هست ولی بهترین نوع آرتمیا برای تغذیه دیسکس آرتمیای فرانسیسکانا میباشد .

آرتمیای بومی ایران نیز که گاه بصورت صیدی ویا گاه استخری و پرورشی به بازار عرضه میشه هم دارای چند گونه هست که نوع ارومیانا (اصیل دریاچه ارومیه) دارای ارزش غذایی بسیار بالائیست و در دنیا شهرت خاص خود را دارد

سایر گونه ها مانند آرتمیای دریاچه قم و بعضی مناطق با شوری بالا اکثرا با آلودگی های شدید آب مواجه بوده و ارزش غذایی کمتری نیز دارند.

خواص و فواید آرتمیا برای ماهی دیسکس چیست؟

آرتمیا مبع غنی از پروتئین جانوری ، منبع غنی از آمینو اسید  ، منبع غنی از مواد معدنی ، منبع غنی از چربی های غیر اشباع مانند امگا۳ و در عین حال تامین کننده فیبر برای تسهیل عملکرد سیستم گوارشی میباشد

سوای خواص غذایی آرتمیا ارزش تحریک پذیری و ایجاد نشاط در دیسکس توسط آرتمیا در  پرونده ارزشی این موجود جای دارد

زمانی که یک دیسکس دچار افت اشتها میشود آرتمیا بهترین محرک برای  تحریک به تغذیه میباشد

در صورتی که یک دیسکس مدتهای طولانی غذا نخورده باشد و اصطلاحا شکم چسبانده باشد آرتمیا مانند یک قهرمان سوار اسب سفید به کمک ماهی نگون بخت شتافته و در بهبود مشکل گوارشی و تسهیل در پذیرش مجدد غذا ماهی را یاری میکند

در صورتی که یک ماهی بجز آرتمیا غذایی نخورد(مثلا انگل گوارشی داشته باشد) آرتمیا یک گزینه مناسب جهت جذب دارو ویا ویتامین بوده که در نهایت موارد فوق را به دیسکس شما منتقل میکند . در چنین حالتی کافیست که مدت یک ساعت دارو ویا ویتامین مورد نظر را به آب آرتمیا منتقل نموده تا بر اثر تبادلات بالای بدن آرتمیا با آب محیط جهت حفظ متابولیسم و فشار اسمزی بدن ، مقدار زیادی از دارو یا ویتامین به بدن آرتمیا وارد شده و در نهایت به گوارش ماهی منتقل میشود

باید ها و نباید ها جهت تغذیه دیسکس از آرتمیا

۱_هرگز نباید آبی روکه آرتمیا در آن زندگی میکند به آب آکواریوم اضافه کرد چون حاوی مقدار زیادی نمک و آمونیاک هست که  شیمی آب را دچار مشکل میکند

بهتر است که آرتمیا همراه آب از تور پلاستیکی ویا چای صاف کن عبور داده شود و سپس به آب اضافه گردد

بهتر است که حتی پس از جمع آوری آرتمیا ها در توری مختصری آب تمیز از روی آرتمیا عبور داده شود

۲_از آرتمیا که درون گله آنها تلفات هست استفاده نکنید چون میتواند ناقل بعضی از گونه های باکتریایی ویبریوز به مجموعه شما باشد

۳_آرتمیایی که رحم(کیسه تخم) داشته و گونه نر آنها را همراهی کند بهترین گونه آرتمیا و بهترین حالت جهت تغذیه دیسکس میباشد

۴_بیشتر از هفته ای دو مرتبه نباید به دیسکس سالم آرتمیا داد چون مصرف بیش از حد آن موجب لاغر شدن دیسکس و در ماهی های مولد موجب ضعف در نرها میشود

۵_دیسکسی که درحال نگهداری از نوزاد است نباید آرتمیای زنده بخورد چون ممکن است اشتباها از نوزادان خود نیز تغذیه کند

۶_بهتر است که قبل از مصرف آرتمیا پودر ویتامین ویا محلول ویتامین به همراه پودر جلبکهایی نظیر اسپرولینا و کولارلا به مدت یک ساعت پیش از مصرف به آب اضافه گردد تا جذب بدن آرتمیا شده و سپس ماهی ها با آرتمیای غنی شده تغذیه گردند

۷_افرادی که از ناپلی(نوزاد) آرتمیا جهت تغذیه لارو دیسکس کمک میکیرند باید از سیست(تخم آرتمیا) گونه هایی استفاده کنند که ناپلی(لارو آرتمیا) ریز تری داشته باشند (مثل فرانسیسکانا)که از همان آغاز شنای آزاد لارو دیسکس  بتوان از لارو ها جهت تغذیه بهره گرفت

ناپلی گونه هایی مانند ارومیانا تا پایان هفته اول پس از پس از شنای آزاد قابل دریافت از سمت لارو دیسکس نیستند

۸_افرادی که جهت تکثیر و تغذیه لارو دیسکس از آرتمیا کمک میگیرند، بهتر است  ناپلی که بیشتر از ۲۴ ساعت از عمر آن نگذشته باشد مصرف گردد چون در ساعات ابتدایی یک کیسه زرده غنی به ناپلی چسبیده که منبع  غذایی خوبی برای لارو دیسکس هستش ولی پس از جذب کیسه زرده به بدن و تبدیل شدن به پوسته کیتینی بدن ناپلی آرتمیا از خواص آن کاسته میشود